Prva faza arheoloških istraživanja na lokalitetu Vranjače

Po nalogu Općine Centar Sarajevo Institut za arheološka istraživanja Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu je 2017. godine obavio prospekciju lokaliteta  kako bi se utvrdilo da li na njemu postoji arheološki potencijal i iz kojeg perioda, te koliko je to povezano sa obližnjim lokalitetom Debelog brda.

Arheološko područje – Debelo brdo, prahistorijsko gradinsko naselje, antički i kasnoantički odbrambeni objekat, općina Novo Sarajevo i Centar, se nalazi na zapadnom izdvojenom obronku masiva Trebevića, koji se izdiže oko 170 metara nad dolinom Miljacke, na 746 metara nadmorske visine.

Prilikom vršenja arheoloških istraživanja na lokalitetu Vranjače utvrđeno je da se pronađeni materijal odnosi na materijal koji uglavnom pripada Glasinačkoj kulturi brončanog doba i onaj koji je pronađen na lokalitetu Debelo Brdo.

U decembru 2022. godine urađena je prva faza sistematskih arheoloških istraživanja na lokalitetu Vranjače. Na navedenom području otvoreno je šest ručnih sondi različitih dimenzija, a u pojedinim je pronađena veća koncentracija prahistorijske keramike koja je srodna keramici koja je pronađena na lokalitetu Debelo brdo.

Osim otvaranih arheoloških sondi na lokalitetu se koristio LIDAR - lasersko skeniranje iz zraka - uz naknadnu obradu od strane stručnog tima koji radi na filtriranju podataka, digitalizaciji, vektorizaciji i modeliranju. Na osnovu tih snimaka, moguće je dobiti 3D sliku strukture tla ispod biljnog pokrova u šumi. Korištenje LIDAR-a predstavlja inovaciju u bosanskohercegovačkoj arheologiji.

Pored arheoloških ostataka, na lokalitetu su još uvijek vidljivi rovovi Armije Republike BiH iz posljednjeg rata 1992.-1995. Prilikom rekognosciranja terena pronađen je veći broj čahura, metaka i dijelova granata.

U okviru Dunavskog transnacionalnog programa finansijski je podržan projekat pod nazivom „Arheodunav“ (Arheodanube), gdje je nosilac Gradska Općina Ptuj iz Slovenije, a partner između ostalih i Općina Centar Sarajevo.

Ukupna vrijednost projekta je oko dva miliona eura, koji ima za cilj pripremu konkretnih planova, treninga i alata za očuvanje i promociju arheoloških nalazišta i njihovo inkorporiranje u nove turističke inicijative.

Zahvaljujući Archeodanube projektu, Općina Centar Sarajevo je pokrenuta inicijativu za sistematska arheološka istraživanja koja prethode izgradnji budućeg arheološkog parka „kroz vrijeme“, od prahistorije pa sve do proteklog rata 1992.-1995. godine.

Arheološka nalazišta uvijek su atrakcija za turiste, naročito ako je nešto staro oko 4000 godina.